Kippen leggen niet meer? Dat is een van de meest frustrerende problemen voor kippenhouders. Of je nu een doorgewinterde kippenliefhebber bent of pas net begonnen bent met een eigen toom, het is altijd teleurstellend wanneer je favoriete veerdames ineens geen eieren meer produceren. Zeker wanneer je gewend bent aan verse eitjes bij het ontbijt, kan het uitblijven hiervan voor veel vragen zorgen. Wat is er aan de hand? Zijn je kippen ziek? Doen ze het expres? In dit uitgebreide artikel ontdek je de belangrijkste oorzaken van legproblemen bij kippen, krijg je praktische oplossingen aangereikt en vind je verrassende tips om de eierproductie weer op gang te brengen. We behandelen zowel de voor de hand liggende redenen als enkele minder bekende factoren die invloed hebben op de leg. Bovendien voorzien we je van een handige checklist waarmee je systematisch kunt achterhalen waarom jouw kippen geen eieren meer leggen én wat je eraan kunt doen.

Veelvoorkomende redenen waarom kippen stoppen met leggen

Een van de eerste vragen die kippenhouders zich stellen bij legproblemen is: “Waarom leggen kippen geen eieren meer?” De oorzaken kunnen uiteenlopen van volkomen natuurlijk tot zorgwekkend. Laten we de meest voorkomende redenen eens op een rijtje zetten.

Allereerst speelt leeftijd een cruciale rol. Kippen zijn het productiefst in hun eerste twee tot drie levensjaren. Daarna neemt de eierproductie geleidelijk af. Bij oude kippen is het zelfs normaal dat ze helemaal stoppen met leggen. Dit is een natuurlijk proces waar weinig aan te doen valt. Veel commerciële pluimveehouders vervangen om deze reden hun hennen na ongeveer twee jaar.

Een andere veelvoorkomende reden is de rui. Tijdens deze jaarlijkse verenwissel, meestal in de herfst, stoppen kippen vaak tijdelijk met leggen. Hun lichaam richt alle energie op het ontwikkelen van nieuwe veren in plaats van op eierproductie. De rui duurt meestal enkele weken tot maximaal drie maanden, afhankelijk van het ras en de individuele kip. Tijdens deze periode kun je je kippen ondersteunen met eiwitrijk voer om het proces te versnellen.

Voeding speelt eveneens een grote rol in de eierproductie. Kippen hebben specifieke voedingsstoffen nodig om eieren te kunnen produceren. Een tekort aan eiwitten, calcium of essentiële vitaminen kan de leg drastisch verminderen of zelfs volledig stopzetten. Zorg daarom altijd voor een uitgebalanceerd legvoer dat speciaal ontwikkeld is voor leggende kippen. Aanvullend grit en oesterschelpen kunnen de calciumopname verbeteren, wat essentieel is voor sterke eierschalen.

Seizoensgebonden en natuurlijke oorzaken van legproblemen

De hoeveelheid daglicht heeft een verrassend grote invloed op de eierproductie. Kippen hebben minimaal 14 uur daglicht nodig om optimaal te leggen. In de herfst en winter, wanneer de dagen korter worden, neemt de productie daarom vaak vanzelf af. Dit is een natuurlijk fenomeen dat verband houdt met de biologische klok van kippen. In de natuur zouden kippen juist in het voorjaar en de zomer broeden, wanneer er meer voedsel beschikbaar is voor kuikens.

Veel kippenrassen, met name oudere of traditionele rassen, hebben een duidelijk legseizoen. Moderne hybriden zoals Leghorn of Isa Brown kippen zijn specifiek gefokt om dit seizoenspatroon te doorbreken en het hele jaar door te leggen, maar zelfs zij kunnen beïnvloed worden door afnemend daglicht.

Voor jonge kippen geldt dat ze pas beginnen met leggen rond de 20-24 weken leeftijd, afhankelijk van het ras. Sommige zwaardere of sierkippenrassen beginnen nog later. Als je kippen nog niet leggen terwijl ze jonger zijn dan 24 weken, is er waarschijnlijk niets aan de hand – ze zijn simpelweg nog niet volwassen genoeg. Het is belangrijk om geduld te hebben; wanneer beginnen kippen met leggen verschilt per ras en per individu.

De winter is vaak een legpauze voor kippen. Kippen winter niet leggen is een natuurlijk fenomeen door verminderd daglicht en lagere temperaturen. Sommige kippenhouders accepteren deze natuurlijke pauze, terwijl anderen kiezen voor kunstmatige verlichting in het kippenhok om de dag te verlengen en de leg te stimuleren.

Voeding en verzorging: sleutels tot goede eierproductie

De juiste voeding is essentieel om kippen aan de leg te krijgen en te houden. Verkeerde kippenvoeding is een veelvoorkomende oorzaak van verminderde eierproductie. Veel beginners maken de fout om te veel menselijk voedsel of keukenafval aan hun kippen te geven, waardoor ze minder van hun gebalanceerde legvoer eten.

Een goede richtlijn voor kippenvoer eieren:

1. Basisvoeding: Speciaal legvoer (minimaal 80% van het dieet)
2. Calcium: Aanvullende oesterschelpen kippen voor sterke eierschalen
3. Spijsvertering: Grit voor kippen zorgt voor een goede vertering
4. Extra’s: Beperkte hoeveelheden groenvoer en keukenresten (max. 20%)

Calcium is bijzonder belangrijk voor leggende kippen. Een tekort kan leiden tot dunne eierschalen, misvorming en uiteindelijk zelfs tot het stoppen van de leg. Oesterschelpen zijn een ideale calciumbron die kippen naar behoefte kunnen opnemen.

Ook het kippenras heeft grote invloed op de eierproductie. Er zijn enorme verschillen tussen kippenrassen veel eieren leggen en rassen die voornamelijk als sierkippen gehouden worden. Leghorn kippen en Isa Brown kippen staan bekend om hun hoge eierproductie (tot 300 eieren per jaar), terwijl sierkippen eieren in veel kleinere aantallen produceren, soms maar 50-100 per jaar. Sussex kippen zitten daar tussenin met een respectabele productie van ongeveer 200-250 eieren jaarlijks.

Stress en gezondheid: grote invloed op de leg

Stress is een onderschatte factor bij legproblemen. Kippen zijn gevoelige dieren en stress bij kippen kan de eierproductie drastisch verminderen. Veranderingen in de omgeving, predatoren, lawaai of de introductie van nieuwe kippen in het koppel kunnen allemaal stressfactoren zijn.

Roofdieren stress kippen is een bijzonder relevant probleem. Zelfs als roofdieren zoals vossen, marters of roofvogels je kippen niet direct aanvallen, kan hun aanwezigheid rond het kippenhok zoveel stress veroorzaken dat kippen stoppen met leggen. Zorg daarom voor een veilig, goed afgeschermd hok en ren.

Gezondheid speelt eveneens een cruciale rol. Zieke kippen leggen niet of minder. Veel voorkomende gezondheidsproblemen zijn:

1. Parasieten kippen: Zowel interne als externe parasieten putten kippen uit
2. Bloedluizen kippen: Deze nachtelijke plaaggeesten zuigen bloed en verzwakken je kippen
3. Wormen bij kippen: Interne parasieten die voedingsstoffen onttrekken en kippen verzwakken
4. Algemene infecties en ziektes: Ademhalingsproblemen, eileiderproblemen, etc.

Regelmatige controle op parasieten en een goed preventief gezondheidsplan zijn essentieel voor een goede eierproductie. Wanneer je merkt dat je kippen niet meer leggen, controleer dan altijd eerst of ze gezond zijn. Zieke kippen leggen niet is een vuistregel die bijna altijd opgaat.

Een minder bekende oorzaak is het fenomeen van verborgen nesten kippen. Soms lijkt het alsof kippen zijn gestopt met leggen, terwijl ze in werkelijkheid alleen een ander plekje hebben gevonden om hun eieren te leggen. Check regelmatig hoekjes, struiken en andere schuilplekken op verstopte eieren.

Praktische oplossingen om kippen weer aan de leg te krijgen

Nu je de belangrijkste oorzaken kent, is het tijd voor oplossingen. Hoe krijg je kippen aan de leg? Hier volgen enkele effectieve strategieën:

1. Optimaliseer het voer
2. Schakel over op kwalitatief hoogwaardig legvoer kippen
3. Voorzie in voldoende calcium via oesterschelpen
4. Geef grit voor een betere vertering
5. Bied tijdens de rui extra eiwitten aan (meelwormen of speciaal ruivoer)
6. Verbeter de lichtomstandigheden
7. Installeer verlichting kippenhok in de donkere maanden
8. Gebruik een tijdschakelaar kippenhok voor constante daglengte (14-16 uur)
9. Zorg dat het hok voldoende ramen heeft voor natuurlijk daglicht
10. Reduceer stress
11. Bescherm tegen roofdieren met een veilig hok en ren
12. Introduceer nieuwe kippen geleidelijk aan het bestaande koppel
13. Houd het verzorgingsroutine consistent
14. Vermijd onnodig lawaai en verstoring rond het hok
15. Gezondheidscontrole
16. Controleer regelmatig op parasieten kippen
17. Behandel preventief tegen wormen bij kippen
18. Houd een oog op symptomen van ziektes
19. Zorg voor een schoon, droog hok met goede ventilatie
20. Rassenkeuze overwegen
21. Als je veel eieren wilt, kies dan voor leghorn kippen, isa brown kippen of andere productieve rassen
22. Accepteer dat oude kippen leggen niet meer zoals in hun jonge jaren
23. Houd bij sierkippen rekening met een lagere eierproductie

Voor kippen die in de rui zijn, is extra geduld vereist. De rui is een natuurlijk proces dat niet overgeslagen kan worden. Tijdens deze periode kun je wel de kippen ondersteunen met extra eiwitrijk voer om het proces te versnellen en ze sneller weer aan de leg te krijgen.

Bij kippen winter niet leggen kun je kunstlicht overwegen. Een simpele lamp van 40 watt die de dag verlengt tot 14-16 uur kan wonderen doen voor de winterproductie. Gebruik hiervoor een tijdschakelaar kippenhok om consistentie te waarborgen.

De ultieme checklist voor wanneer je kippen niet meer leggen

Om het makkelijk te maken hebben we een praktische checklist kippen leggen samengesteld. Loop deze stap voor stap door wanneer je merkt dat je kippen stoppen met leggen:

1. Leeftijdscheck
2. Jonge kippen (< 20 weken): Nog niet aan de leg
3. Kippen in hun piek (1-3 jaar): Zouden regelmatig moeten leggen
4. Oude kippen (> 3 jaar): Natuurlijke afname van productie
5. Seizoenscheck
6. Herfst/winter: Natuurlijke legpauze mogelijk door minder daglicht
7. Lente/zomer: Optimale legperiode, problemen hier wijzen op andere oorzaken
8. Voedingscheck
9. Volledig legvoer beschikbaar?
10. Calcium aanwezig (oesterschelpen)?
11. Grit voor vertering beschikbaar?
12. Niet te veel traktaties/keukenafval?
13. Lichtcheck
14. Minimaal 14 uur licht per dag?
15. Bij kortere dagen: kunstverlichting aanwezig?
16. Stresscheck
17. Recent veranderingen in leefomgeving?
18. Tekenen van roofdieren in de buurt?
19. Nieuwe kippen toegevoegd aan het koppel?
20. Bouwwerkzaamheden of andere verstoringen?
21. Gezondheidscheck
22. Tekenen van parasieten (bloedluizen, mijten, wormen)?
23. Afwijkend gedrag of symptomen van ziekte?
24. Conditie van kammen en lellen (bleek of donker)?
25. Nestcheck
26. Zijn er genoeg comfortabele nestplaatsen?
27. Mogelijke verborgen nesten buiten het hok?
28. Ruicheck
29. Verliezen de kippen veren of zien ze er ‘gehavend’ uit?
30. Zijn er veel veren in het hok te vinden?

Door deze checklist te doorlopen, kun je methodisch achterhalen waarom jouw kippen zijn gestopt met leggen en gericht actie ondernemen.

Weer genieten van verse eieren uit eigen tuin

Het probleem van kippen leggen niet meer kan verschillende oorzaken hebben, maar gelukkig zijn de meeste goed op te lossen. Met de juiste kippen verzorging, voeding, huisvesting en aandacht voor natuurlijke cycli kun je meestal de eierproductie weer op gang brengen. Sommige situaties, zoals de rui of de gevorderde leeftijd van je kippen, vragen om geduld of acceptatie.

Onthoud dat legpauzes ook een natuurlijk onderdeel zijn van het leven van een kip. Een legpauze kippen kan zelfs gezond zijn, omdat het hun lichaam rust geeft. Vooral bij hobbykippen is het niet nodig om maximale productie na te streven ten koste van het welzijn van de dieren.

Voor kippenhouders die verse eieren belangrijk vinden, is een mix van verschillende leeftijden en rassen vaak een goede strategie. Zo heb je altijd wel enkele kippen die leggen, zelfs wanneer anderen in de rui zijn of een winterpauze nemen.

Heb je alle tips uit dit artikel geprobeerd en leggen je kippen nog steeds niet? Dan kan het verstandig zijn om contact op te nemen met een dierenarts gespecialiseerd in pluimvee. Soms kunnen onderliggende gezondheidsproblemen alleen door een professional worden vastgesteld.

Met de kennis uit dit artikel, de praktische tips en de handige checklist ben je nu goed voorbereid om het mysterie van niet-leggende kippen op te lossen. Hopelijk kun je binnenkort weer genieten van verse eieren uit je eigen tuin!